Ongewone Wadlooptochten

Insel Nordstrand - Hallig Südfall v.v. - 21 juni 1979

Zeekaart 2019 met Südfall en Nordstrand

Südfall en Nordstrand in de Waddenzee van Sleeswijk-Holstein

maandag 21 oktober 2019

Uit Arenicola-bulletin jaargang 12, no. 8 - augustus 1979.
Uitgave Groninger Wadloopvereniging Arenicola.
Door de auteur herzien oktober 2019.

Lammert Kwant

Halligen zijn kleine, weinig of niet tegen de zee beschermde kweldereilanden. Met daarop door mensen opgeworpen wierdes waarop huizen en boerderijen staan ('Warften'). Bij stormvloed overstroomt de kwelder ('Landunter'), de Warften overstromen niet. Er zijn geen duinen,

Het is stralend weer op donderdag 21 juni 1979. Er staat vrijwel geen wind, er is geen wolkje aan de lucht en het zicht is zeer goed. We maken ons op voor een wadlooptocht van Insel Nordstrand naar Hallig Südfall in de Waddenzee van Sleeswijk-Holstein.
Ruim twee uren voor laagwater steken we van wal. De oriëntatie is gemakkelijk: we kunnen recht op de halligboerderij aflopen die in de verte te zien is. Door luchtspiegeling lijkt de boerderij boven het wad te zweven.

De smalle zone met rijsdammen en landaanwinnningswerken voor de zeedijk van Nordstrand levert geen problemen op. Direct er achter ligt de enige geul van het hele traject. Het zeewater is lauw en maar een halve meter diep. Even later staan we op het drooggevallen wad aan de andere kant van de priel.

In stevig tempo lopen we richting Südfall. Links en rechts glinstert het water in de vaargeulen Norder- en Süderhever. In de verte is het silhouet van Insel Pellworm te zien, een ander waddeneiland. In de plassen water die zijn blijven staan schittert de middagzon zo fel dat je de ogen dicht moet knijpen.

Tot onze verrassing zien we in de verte een tractor aankomen vanaf Südfall. De tractor passeert ons op enige afstand. Terwijl we verder lopen valt ons op dat er op regelmatige afstanden van elkaar houten paaltjes in de wadbodem staan. Tractorsporen lopen er langs, blijkbaar gaat het hier om een ebweg. De tractor die we zagen reed over de ebweg.

Ebweg Nordstrand-Südfall

Wij besluiten niet via de ebweg te lopen, maar onze van tevoren uitgestippelde route te volgen. Gaandeweg wordt er meer van Südfall zichtbaar, de wierde met daarop de boerderij en de kwelder rondom.

We lopen door een zone waar veel zeegras groeit. Dichterbij bij Südfall is de bodem bedekt met schelpen, voor mijn metgezel die op blote voeten loopt een beetje lastig. Op de rand van de kwelder worden we opgewacht door een vriendelijke jongeman, die vogelwachter op Südfall blijkt te zijn. Hij vraagt ons of we de hallig willen betreden. Dat willen we inderdaad heel graag, maar dan moeten we ons aansluiten bij een groep schoolkinderen die in de verte onder leiding van een gids van Nordstrand in aantocht is om een excursie op de hallig te maken. Officiëel is de toegang tot het eiland voor particulieren verboden, maar als we ons aansluiten bij de groep ziet de vogelwachter geen bezwaar.

Wadlopers naar Südfall 21 juni 1979

Behalve de boer en zijn gezin wonen er twee vogelwachters op de hallig. Beide zijn erkend dienstweigeraar en van maart tot september op de hallig. Veel dienstweigeraars in Duitsland doen op deze manier op het wad hun vervangende dienstplicht.

Der Gerhard vertelt dat de meeste broedgevallen op Südfall succesvol zijn geweest tot nu toe. De broedvogels hebben in het voorjaar weinig last gehad van hoge waterstanden. Slechts eenmaal stond de kwelder korte tijd onder water. Omdat de wind op dat moment zwak was en er weinig stroming stond bleven de eieren boven de nesten drijven om er na korte tijd toen het zeewater begon te zakken in terug te dalen (?!).

's Zomers komt bijna iedere dag een groep wadlopers op excursie op het eiland. Alle deelnemers worden in één groep over de kwelder naar de wierde geleid om de vogels zo weinig mogelijk te verontrusten. We sluiten ons zodoende aan bij de inmiddels gearriveerde wadlopers en lopen via de kwelder naar de wierde. Links en rechts van het pad liggen eieren in nesten. Een paar jonge vogels scharrelen rond. Even later staan we op de wierde en hebben we een fraai uitzicht over het eiland.

Rondom de wierde ligt de kwelder. vnl. begroeid met kweldergras. Schapen weiden tussen de broedende vogels. De rand van de kwelder is vastgelegd met een stenen kade, zodat er geen afslag meer kan plaatsvinden. Hier en daar zijn slenken te zien die vroeger iedere vloed volstroomden met zeewater.

Hallig Südfall

Middenop de kwelder ligt de wierde, waarop het roodstenen woonhuis/boerderij. In de wierde is een vijver gegraven, de zgn. Fehting, welke is gevuld met regenwater. Vroeger maakten mens en dier gebruik van dit water, tegenwoordig wordt vers leidingwater van Nordstrand gehaald en drinken alleen de schapen nog uit de fehting. In tijden van slecht weer als er geen water kan worden opgehaald zijn echter ook de menselijke bewoners weer aangewezen op het water uit de fehting.

Fehting

Men is op Südfall enigszins ingesteld op toerisme. De boer verkoopt flesjes cola en chocola en de beide vogelwachters dia's en boekjes over flora en fauna van het wad.

Dienstweigeraar op Südfall
Het leven van een dienstweigeraar op Hallig Südfall is een tamelijk eenzaam leven, volgens Gerhard. Een half jaar lang woon je met twee mensen in een kleine caravan. Een paar keer per jaar mag je korte tijd met verlof naar huis. Taak is het tellen van nesten en eieren, later van het aantal jonge vogels. Verder moet iedereen van het eiland worden geweerd die geen vergunning heeft en 1 x per dag wordt een groepje excursiegangers toegesproken en begeleid. Nu en dan is de verveling groot. Er is echter weinig controle en nu en dan kunnen de vogelwachters er tussenuit naar Nordstrand of naar het stadje Husum, op 10 km van Nordstrand gelegen.

Omstreeks laagwater trekt de hele stoet weer door de kwelder naar het wad. Daar scheiden we ons af van de groep en volgen onze eigen route terug naar Nordstrand. Volgens Gerhard hebben we alle tijd om terug te lopen, Pas drie uren na laagwater moet je gaan voortmaken omdat het wad dan snel onder water stroomt.

Terug naar Nordstrand

Onder een gloeiend hete zon lopen we terug. De oriëntatie is eenvoudig, maar het is windstil en erg warm. Door de duizenden kuiltjes en hoopjes van de wadpier is het terrein oneffen en lastig te belopen. Langs de korste weg sjokken we terug naar Nordstrand, dat slechts langzaam dichterbij komt. Na een uur lopen zijn we er en ploffen we neer op de dijk. Het gebeurt niet vaak dat het zo warm is op het wad.

Silhouet Hallig Südfall
Foto's Friedeke Hendriks en Lammert Kwant, 1979