Historische Zaken en Wadlooptochten

Wadlopen via het Balgzand naar de Laurens Brandligtdam bij Den Helder - 15 november 2019

dinsdag 24 december 2019, update 14 augustus 2024

Door Peter Laagland

DEN HELDER - Op vrijdag 15 november 2019 heb ik de 'Laurens Brandligtdam' op het wad nabij Den Helder bezocht. De dam uit 1781 wordt op de zeekaart aangeduid als 'Napoleondam' en heeft in 2017 zijn nieuwe naam gekregen. De gedenksteen die ter ere van de naamswisseling is geplaatst zat onder de zeepokken. Met een oester heb ik de gravering weer vrij gekrast.

Het was een tocht van 22 km vanaf de westzijde van het voormalige eiland Wieringen via het Balgzand naar de dam. Daarbij waren de eerste en laatste 4 km slikkig en de rest overwegend stevige ondergrond. Onderweg werden geen noemenswaardige geulen gekruist.

Ter voorkoming van onnodig uitrukken van de hulpdiensten heb ik mijn tocht aangemeld in de 'KNRM Helpt-app', waardoor de KNRM kon zien waar ik me bevond. Gelukkig was het zicht matig, waardoor ik minder zou opvallen en de contouren van de haven bij Den Helder minder dominant aanwezig waren.
Het was akelig koud weer, waar ik me goed tegen gekleed had.

De waddennatuur was hier goed vertegenwoordigd met schelpenbanken, zeehonden en verschillende groepen trekvogels zoals Smienten, Middelste Zaagbekken, Brilduikers, Rotganzen, Rosse Grutto's, Kluten en soorten Strandlopers. Bij de doorwading van een troebele geul op de terugweg sprongen de vluchtende garnalen overal om me heen uit het water.

Nieuwe Diep
De Laurens Brandligtdam werd aangelegd in 1781 (Republiek der Verenigde Nederlanden, stadhouder Willem V) om diep water te creëren in het Nieuwe Diep ten oosten van den Helder ten behoeve van de scheepvaart naar Medemblik, Enkhuizen, Hoorn en Amsterdam. De dam heette toen 'Vangdam der Rijkszeehaven het Nieuwe Diep'.
Bij de uitbreiding van de haven van Den Helder in 1954 is een groot deel van de vangdam geruimd of onder het zand verdwenen. Het oostelijke deel van de dam is intact en werd in de volksmond 'Napoleondam' genoemd. Deze naam is historisch onjuist. In februari 2017 heeft de gemeente Den Helder daarom besloten om de dam formeel 'Laurens Brandligtdam' te noemen.

www.avontuurlijkwadlopen.nl

Augustus 2024: Monument op de dam is verdwenen

Begin augustus 2024 bracht een gezelschap belangstellenden per boot een bezoek aan de dam. Tot hun verbazing bleek het monument op de dam te zijn verdwenen.

Niemand kent deze verborgen parel: eeuwenoude Brandligtdam in de Waddenzee ontrafeld
NH-nieuws - 4 augustus 2024, incl. video.

De wadlooptocht langs de Laurens Brantligtdam - 15 november 2019
Track Peter Laagland

De 'Vangdam' op de Topografische kaart van 1855
Bron Topotijdreis.nl

De 'Vangdam' op de Topografische kaart van 1925
Bron Topotijdreis.nl

Het na de aanleg van de Marinehaven overgebleven deel van de dam op de Topografische kaart van 1994
Bron Topotijdreis.nl

Onthuling van de gedenksteen 'Laurens Brandligtdam' in Theater de Kampanje te Den Helder - 13 februari 2017
Still uit Napoleon and the secret of the dam - Erik Verheul - TEDxDenHelder

Plaatsen van de gedenksteen op de (resten) van de Laurens Brandligtdam - 20 juli 2017
Still uit Plaatsing van het monument op de Laurens Brandligtdam

Plaatsen van de gedenksteen op de (resten) van de Laurens Brandligtdam - 20 juli 2017
Still uit Plaatsing van het monument op de Laurens Brandligtdam

Laurens Brandligtdam - 15 november 2019. Op de achtergrond Den Helder.
Foto Peter Laagland

De gedenksteen, vrijgemaakt van zeepokken - 15 november 2019.
Foto Peter Laagland

Bewaard gebleven deel van de Laurens Brandligtdam - 15 november 2019.
Foto Peter Laagland