Nieuwsarchief Wadlopen 2007 - 2012

Jan Abrahamse: Lopend over het Wad


Jan Abrahamse

zaterdag 26 april 2008

GRONINGEN - Waddenminnaar en -kenner Jan Abrahamse (1937), ooit onder andere verantwoordelijk voor het Waddenbulletin en het groene blad Noorderbreedte, zal zelf het verraderlijke waddenslib nauwelijks meer trotseren. De jaren gaan tellen. Maar als wadlooppionier wil de stad-Groninger aan het begin van een nieuw seizoen graag nog eens terugblikken op hoe het allemaal zo ver kon komen.
Het allervroegste begin van wadlopen - eigenlijk meer van 'lopen op het Wad' - is enigszins in nevelen gehuld. Jan Abrahamse noemt de arme middeleeuwse monniken die zoals het verhaal wil massaal verdronken tijdens een oversteek vanaf Schiermonnikoog. In een van zijn altijd aardige publicaties over de charme van het toeval komt multiwetenschapper met een ander droevig begin van het wadlopen. Hij rept van een overspannen boerenzoon die in wanhoop de Waddenzee is ingelopen, maar niet verdronk: hij arriveerde ongewild heelhuids op een eiland. Abrahamse vindt dit maffe verhaal niet eens héél onwaarschijnlijk. Het zou best gekund hebben.

In 1939 naar Rottumeroog
Maar wadlopen zoals we thans gewend zijn is van veel later datum. De notabele heer Derk Schortinghuis uit Den Haag liep in 1939 al naar Rottumeroog. Na de oorlog bleef Schortinghuis plus aanhang wadlopen. Hij kwam zelfs enigszins in aanvaring met Abrahamse toen die het bestaan had in 1964 tijdens een gewaagde, allereerste 'wandeling' van Texel naar Vlieland een rubberboot in te duiken, puur om te overleven. Zelf pareerde Schortinghuis onverhoedse vloedverschijnselen met drie staken in de bodem die een zitplaats opleverden, comfortabel genoeg om betere tijden af te wachten. Abrahamse en zijn maat Jaap Buwalda hadden in hun rubberboot geen contact meer met de bodem en in zo'n situatie ben je 'af', in de strenge visie van Schortinghuis.

Jaap Buwalda
Genoemde Buwalda, net als Abrahamse destijds geografiestudent, had in 1955 op Schiermonnikoog furore gemaakt met een onverwachte premièreoversteek. Bij hotel Van der Werff brak de pleuris uit, vertelt Abrahamse, toen Buwalda met zijn maat Felix Sutorius zich daar meldde. De burgemeester, de jeugdherbergvader en zelfs reddingsgoeroe Mees Toxopeus waren ook zó geschrokken dat ze de wandeling terug verboden. De helden gingen dus met de boot retour vastewal, maar herhaalden hun stunt - toen beter voorbereid - nog eens een half jaar later. Abrahamse nam in 1957 de plaats van Sutorius in. Vele tochten en oversteken volgden.

Abel en Hijlke Dijkstra
Maar andere vroege wadvogels zoals een predikant uit Hollum op Ameland en een gemeentesecretaris uit Kollum - wie ontrukt hen aan de vergetelheid? - werden in die tijd ook actief. Wadlopen kreeg een reputatie, door het enthousiasme van mensen die mee mochten, maar ook door het zendingswerk van Abrahamse en Buwalda. Die waren niet te beroerd regelmatig lezingen te geven. Zo enthousiasmeerden zij de sportieve boeren Hijlke en Abel Dijkstra uit Pieterburen die in de fameuze winter van 1963 (Paping!) het Wad al eens op alternatieve wijze hadden verkend op het ijs. Met steun van vooral Buwalda werd Pieterburen vervolgens verrijkt met een heus wadloopcentrum. Na een latere splitsing ging het Dijkstra-deel niet geheel onverwacht Dijkstra's Wadlooptochten heten. Dit jaar wordt het 45-jarig bestaan gevierd.

Jaren '60
De jaren zestig stonden in het teken van een rustig begin van de wadloopactiviteiten. Afgezien van wat onderlinge animositeit een vreedzame aangelegenheid voor de liefhebber. Maar tot schrik van mannen als Abrahamse en Buwalda en tot genoegen van lieden die een bestaan in het wadlopen zochten, ontplofte de belangstelling in de jaren zeventig. Met mooi weer op een zaterdag werden weleens 10.000 mensen tegelijk op het Wad losgelaten, vertelt Abrahamse, nog steeds met enige ontzetting in zijn stem. Per groepje van honderd man en vrouw ging men los. Het was daar drukker dan de Herestraat in Groningen. En als Schiermonnikoog bereikt werd, volgden volgens Abrahamse Woodstockachtige taferelen in de kwelders van Schier. Vermoedelijk doelt hij hier op zich vrijmoedig verkledende dames en erger. De hippies sloegen genadeloos toe.

Wadloopverordening
Maar aan die anarchie kwam vervolgens snel een eind. De waddenprovincies sloegen de handen ineen en er kwam een behoorlijk strikte handhaving van een en ander. Vrijheden en verplichtingen werden vastgelegd in een waddenconvenent. Daar is onlangs weer eens naar gekeken. Half mei volgen de wijzigingen. Bijvoorbeeld over hoe te handelen bij mist. Al te veel details over de plannen geeft de provincie Friesland - waar de 'wadlooppolitie' gevestigd is - nog niet. Het moet een verrassing blijven.

Informatie wadlooptochten
Het wadloopseizoen loopt van begin mei tot eind oktober. Een aantal organiserende stichtingen en enkele privépersonen zijn officieel bevoegd tochten over het Wad te maken. Elk heeft eigen specialisaties wat betreft bestemmingen: meestal de eilanden, maar zwerftochten zijn ook mogelijk. Vorig jaar hebben in totaal zo'n 70.000 liefhebbers meegedaan. De organisatoren verwelkomen meestal zowel groepen als individuen. Meestal is het aanbod strikt gepland. Maar soms, zoals bijvoorbeeld bij Ulco de Haan in Winsum en Lammert Kwant in Ezinge, zijn eigen ideeën en tijdstippen mogelijk. De grootste aanbieders - met een A-vergunning - kampen de laatste jaren met een enigszins teruglopende belangstelling. In 2000 zagen zij nog 31.600 mensen zich aanmelden, maar in 2006 was dit aantal teruggelopen naar 22.500. Vorig jaar bleef de meter op 22.000 steken. Meer specialistische gidsbedrijfjes, de zogeheten ontheffingshouders, zien de aanloop juist enigszins stijgen.

Bron: Dagblad van het Noorden