Waddenzee Nieuws 2022 - 2024

Aangespoelde dwergvinvis op Rottumerplaat interessant voedsel voor 57 keversoorten - 4 mei 2022


Het stoffelijk overschot van de dwergvinvis op 6 juli 2021.
Foto Basismonitoring Wadden

woensdag 4 mei 2022

Bij het walviskadaver op Rottumerplaat dat eind 2020 is aangespoeld, zijn 21 nieuwe keversoorten gevonden. De insecten bleken onder meer gespecialiseerd in het verorberen van huid en botten.

Het is één van de resultaten uit het veldonderzoek dat Rijkswaterstaat liet uitvoeren door Wageningen Marine Research.

De dode dwergvinvis werd eind 2020 gevonden op Rottumerplaat door de Waddenunit van het ministerie van LNV. In overleg met Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer werd het kadaver op een geschikte locatie op het eiland neergelegd.

In het duin op Rottumerplaat gaf dit een unieke kans te onderzoeken hoe het walviskadaver ontbindt en welke invloed dat heeft op de natuur. Dit past in de doelstelling van Rijkswaterstaat en andere natuurbeheerders van de Waddenzee om de natuurlijke processen in het gebied te versterken.

Geen feestmaal voor vogels
In een periode van zeven maanden namen de onderzoekers monsters, werden er potvallen voor kevers neergezet en hielden veldcamera’s in de gaten wat er allemaal gebeurde bij het kadaver. Zo kwamen er verschillende vogels op af. Veelal 'gewone' soorten, zoals zwarte kraaien, eksters en mantelmeeuwen. Toch was het geen feestmaal voor de vogels. De huid van de walvis bleek te dik om opengepikt te worden.

Nieuwe soorten kevers
Na een half jaar kwamen ook de kevers in beeld. Het kadaver trok in totaal 57 soorten aan, waaronder de krompootdoodgraver en de oeveraaskever. Daarnaast werden grote aantallen huidetende-, bottenknagende- en vleesetende kevers aangetroffen. In totaal gaat het om 21 keversoorten die nog niet eerder waren gevonden op Rottumerplaat. Sommige van deze kevers vliegen vanaf het vasteland en komen af op de geur van de walvis.

Stankoverlast
Een ontbindend kadaver veroorzaakt stank. De stankoverlast is echter nooit hevig geweest. Wel bleef op sommige dagen met weinig wind de geur hangen en was het onprettig om er lange tijd in te verblijven.

Voor projectleider Rick Hoeksema van Rijkswaterstaat is deze uitkomst een eye-opener: 'Zo’n groot kadaver wordt gewoonlijk opgeruimd. Nu blijkt dat het een functie vervult in het ecosysteem. Dat kun je van tevoren bedenken, maar het is bijzonder om te zien dat het in de praktijk ook echt zo werkt.'

Een ander resultaat is de overweldigende hoeveelheid voedingsstoffen die bij het kadaver in de bodem terecht kwam. Hoeksema: 'Het leverde zelfs verschroeide vegetatie op, zo groot was de overdosis.' Hoeksema is benieuwd hoe dit effect over een aantal jaren is. Nader onderzoek moet dit uitwijzen.

Cadmiumvervuiling ?
De dwergvinvis op Rottumerplaat heeft niet geleid tot vervuiling van de bodem met cadmium. In de bodemmonsters op Rottumerplaat werd namelijk geen verhoging van het totaalgehalte cadmium aangetroffen. Een waarschijnlijke verklaring is dat het om een jonge walvis ging die nog geen (of amper) cadmium in het lichaam heeft kunnen opslaan. De cadmiumvervuiling is een belangrijke reden om walvissen normaal gesproken af te voeren.

Toekomstige kadavers
Het onderzoeksadvies stelt dat het passend is om in het kader van natuurherstel vaker aangespoelde walvissen te laten liggen in de Waddenzee. Dat kan alleen op geschikte locaties. Zo moet het bijvoorbeeld veilig zijn voor de scheepvaart. Daarnaast moet er voldoende afstand zijn tot mensen om stankoverlast te voorkomen. Rijkswaterstaat beraadt zich in overleg met andere beheerders nog over dit advies. Gezamenlijk wordt gekeken of en hoe daar een vervolg aan kan worden gegeven.

Bron: Nieuwsbericht Rijkswaterstaat 3 mei 2022

Lees het rapport: (pdf, 165 pagina's)

Monitoring walviskadaver Rottumerplaat
Wageningen Marine Research


Eerder bericht:

Camera's registreerden het ontbindingsproces


Dode dwergvinvis op het westerstrand van Rottumerplaat - 25 november 2020.
Op de achtergrond ms. Harder en de rubberboot waarmee de fotograaf naar het strand is gevaren.

Foto Waddenunit


De dwergvinvis op 7 oktober 2021.
Foto Basismonitoring Wadden

woensdag 2 december 2020, update 10 november 2021

Door Redactie

ROTTUMERPLAAT - Woensdag 25 november 2020 jl. troffen Freek Jan de Wal en Jan Kostwinner (Waddenunit, bemanning MS Harder) op het westerstrand van Rottumerplaat een dode jonge dwergvinvis aan. Het stoffelijk overschot (4,70 m lang, mannetje) is aan boord (?) van de Harder genomen en naar een andere, hoger gelegen plek aan de oostkant van Rottumerplaat gebracht, aan de wadkant nabij de behuizing.

Vanuit musea en onderzoeksinstellingen bleek er geen belangstelling te zijn voor het dier. In samenspraak met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en met Staatsbosbeheer, heeft Rijkswaterstaat daarop besloten om het kadaver op deze plek te laten liggen. De locatie biedt een unieke kans voor monitoring van het afbraakproces (meeuwen, maden, ontbinding) en van de invloed die het heeft op de natuur ter plaatse. Het dier ligt zo hoog dat het ook bij stormvloed niet door het zeewater kan worden meegenomen. Daarom levert het geen gevaar op voor de scheepvaart.


De dwergvinvis op het westerstrand van Rottumerplaat.
Foto Waddenunit


Transport van de dwergvinvis naar zijn 'laatste rustplaats' door ms. Harder


Vindplaats van de dwergvinvis op het westerstrand van Rottumerplaat. Positie 53.31.880 N - 06.28.150 E.
'Laatste rustplaats' nabij de behuizing van Rottumerplaat op ca. 53.32.050 N - 06.30.350 E.

Monitoring kadaver
Wageningen Marine Research voert de monitoring uit. Er zijn camera’s geplaatst om de ontbinding vast te leggen. Welke andere dieren en organismen profiteren hiervan? Wat is de invloed op vegetatie (bemesting), bodemkwaliteit of bv. duinvorming? Bovendien worden de risico’s in beeld gebracht, denk aan ‘ontploffingsgevaar’ en stankoverlast. Rijkswaterstaat verwacht binnen een jaar de eerste resultaten in beeld te hebben.
De camera's nemen elk uur een foto en ook wanneer een sensor beweging opmerkt bv. als er een vogel op het stoffelijk overschot komt zitten of als er een wadloper of een opvarende van een boot een kijkje komt nemen.

Kadavers bleven vroeger liggen op stranden, maar tegenwoordig worden ze op (recreatie)stranden gezien als (chemisch) afval en afgevoerd. De vraag is of dat vanuit biodiversiteit wenselijk is. De monitoringsresultaten kunnen bijdragen aan ‘omdenken’ over natuurbeheer in de Waddenzee.

Op Pilot Walviskadaver kan het afbraakproces worden gevolgd.

Bron: Rijkswaterstaat - 1 december 2020


De dwergvinvis op zijn 'laatste rustplaats' in de duinen van Rottumerplaat.
Foto Rijkswaterstaat


Naast het kadaver wordt de duinvegetatie nauwkeurig in kaart gebracht.
Foto Martin Baptist, Wageningen Marine Research


Okt. 2021: Vinvis is grotendeels tot stof vergaan

Oktober 2021 blijkt de dwergvinvis grotendeels 'tot stof te zijn vergaan'.
Vroege Vogels TV (17:35 - 21:15) filmde het kadaver eind sept. 2021.


De dwergvinvis op 16 juni 2021.
Foto Basismonitoring Wadden


Meer info:

Pilot Walviskadaver - Basismonitoring Wadden

Vroege Vogels TV (17:35 - 21:15)

Walviskadaver op Rottumerplaat - 'Boswachtersblog'

Onderzoek naar aangespoelde walvis op Rottumerplaat - Rijkswaterstaat

Dode walvis aangespoeld op Rottumerplaat - RTV Noord

Dwergvinvis gestrand bij Rottumerplaat - Walvisstrandingen.NL

Potvis aangespoeld op wad bij Noordpolderzijl - 5 juni 2004

Toeristen duwen dwergvinvis terug in zee - 25 juni 2020
Skagen, Danmark